İnce bağırsakta sindirimi tamamlanmış olan maddeler villus (tümür ) hücreleri tarafından emilir.
Villus hücreleri ince bağırsakta yüzey alanını genişletir.
Ağızda iyonlar, alkol, hormonlar, bazı zehirler, nikotin, midede Na , K , Cl , Br , I , alkol, bazı zehirler ve su emilir.
12 parmak bağırsağından sonra gelen 3 metrelik ince bağırsak kısmına jejenum, geride kalan kısmına da ileum denir.
Emilmesi hızlı olan maddeler jejenumda emilmesi yavaş olan maddeler ileum da emilir.
Sağlıklı bir insanda karbonhidratların tamamı yağların %95 ‘ i ve proteinlerin % 90’ ı ince bağırsakta emilir.
Kalın bağırsakta ise su, vitamin ve bazı madensel tuzlar emilir.
Bağırsaklarının 1/3 ‘ ü alınan insan yaşar %50’ si alınan insan yaşayamaz.
Ergin bir insanda emilme difüzyon ve aktif taşıma ile gerçekleşir.
Emilme sırasında molekül büyüklükleri eşit olan maddelerin emilme oranları farklı olabilir.
Glikoza göre galaktoz daha hızlı früktoz daha yavaş emilir.
Glikoz, Na iyonları ile birlikte aktif taşıma yoluyla emilebileceği gibi, kolaylaştırılmış düfüzyonla da emilebilir.
Fruktoz ise emildikten sonra bağırsak epitelinde glikoza çevrildiği için yavaş taşınmaktadır.
Epitel tabakasından früktoz pasif taşınma ( kolaylaştırılmış difüzyon ) ile ilerlerken; aminoasitler, glikoz ve diğer basit şekerler ile vitaminler aktif taşıma ile ilerler.
Bu nedenle mikrovilluslu hücrelerde çok sayıda mitokondri bulunur.
Zehirlenme sırasında emilme azalır. Glikoz aminoasit minareler su ve vitaminler villuslardaki kılcal kan damarları ile emilirken yağ asitleri ve gliserol lenf kılcalları tarafından emilir.
Gliserol ve yağ asitleri, epitel hücrelere geçtikten sonra hücre içinde yeniden yağları oluşturmak üzere birleşir.
Oluşan yağlar, kolesterolün katılması ve özel proteinle kaplanmanın ardından ekzositozla epitel hücreden lakteallere ( lenf damarı ) aktarılır.
Yağların proteinle kaplanmış haline kilomikron ( şilomikron ) denir. Yani yağlar, kilomikron halinde lenf yolu ile kanı kalbe taşıyan damarlara taşınır.
İnce bağırsaktan emilen yağların yaklaşık %90’ı ve A,D,E,K vitaminleri bu şekilde taşınır.
Geriye kalan %10'luk kısa zincirli bazı yağ asitleri ise ( 12 karbonluya kadar ), tereyağı örneğinde olduğu gibi suda az da olsa çözünmeleri nedeniyle villuslardan kılcal kan damarlarına geçerek dolaşıma katılır.
Villüslerdeki kılcal kan damarlarına geçen şekerler, aminoasitler, su ve mineraller bağırsağı karaciğere bağlayan kapı toplardamarına ( hepatik portal damar ) açılır.
Yemekten sonra kapı toplardamar yolu ile karaciğere fazla glukoz gelirse, karaciğerde glikojen şeklinde depo edilir.
Egzersiz sırasında kandaki glikoz, kaslar tarafından hızla kullanılır.
Kan glukoz düzeyi düştüğünde, karaciğer depo glikojenin bir kısmını glukoza dönüştürüp kana verir.
İnsan karaciğerinin depolayabileceği glikojen, vücudun dört saatlik glukoz ihtiyacını karşılayabilir.
Eğer yiyeceklerle glukoz alınmaz ise bu süre sonunda karaciğer, aminoasitleri glukoza çevirerek kana verir.
Çünkü beyin hücreleri amino asit ve yağ asitlerini enerji için kullanmadığından glukoza ihtiyaç duyar.
Eğer kandaki glukoz düzeyi normal sınırların altına düşecek olursa ölüm meydana gelebilir.
PDF DOSYASI İÇİN
