Bitkilerde yaprak ve üreme organlarını taşıyan ve genellikle toprak üstünde yükselen eksen kısmına gövde denir.
Ana gövde, yan dal ve yapraklar gövdeyi oluşturur.
Gövdenin başlıca görevleri şunlardır.
ü Yapraklar ve çiçekleri meydana getirir. Bunların güneş ışınlarından faydalanmalarını sağlar.
ü Besin maddelerini yapraklardan depo organlarına, kökler vasıtasıyla alınan su ve mineralleri de yapraklara iletir.
ü Toprak altı gövdeleri depo görevi üstlenebilir. ( Patates bitkisinde olduğu gibi. )
ü Fotosentez görevini üstlenebilir. ( Kaktüs bitkisinde olduğu gibi )
ü Eşeysiz üreme özelliği gösterebilir. ( Çilek bitkisinde olduğu gibi )
ü Tırmanmayı sağlayabilir. ( Asma bitkisinde olduğu gibi )
Gövde embriyonun plumula denilen embriyonik gövde kısmından oluşur.
Gövdeler, uç meristemlerin bulunduğu tepe tomurcuğu adı verilen gövde ucu kısımlarından büyürler.
Tepe tomurcuğunun hemen altında köktekine benzer şekilde bölünme, uzama ve farklılaşma bölgeleri bulunur.
Tepe tomurcuğundaki uç meristemlerin bölünmesi sonucu hem boyca uzama, hem de gövdenin primer dokuları olan örtü, temel ve iletim dokularının oluşması sağlanır. Oluşan bu doku sistemleri ise kendilerine özgü işlevleri yerine getirerek gövdenin primer büyümesini sağlarlar.
Bir gövde, boyca uzarken genellikle dallanarak hem ağırlığını hem de yüzey alanını artırır. Bu davranış, bitkiye ulaşan ışığın artmasını sağlarken, yaprak, çiçek ve meyve gibi organların da daha geniş yüzeylere tutunması için olanak sağlar.
Bitki türleri arasında gövdeler genel olarak 2 tipte bulunur. Otsu ve odunsu olarak adlandırılan bu gövde tipleri arasında anatomik yönden bir takım farklılıklar vardır.
Otsu gövdeler, odun ve kabuk taşımayan narin yapılı ve genellikle turgor basıncı ile dik duran bitki gövdeleridir. Otsu gövdeye sahip bir ya da iki çenekli bitkiler yaşam döngülerini bir ya da iki senede tamamlarlar.
Odunsu bitkilerin gövdeleri daha kalındır ve koruyucu bir kabuğa sahiptir. Odunsu gövdeye sahip açık tohumlu ve çift çenekli bitkilerin büyük bir çoğunluğu iki yıldan daha çok yaşar ve çok yıllık bitki olarak adlandırılır.
Otsu gövdeye sahip bitkilerde sadece primer büyüme ( uzunlamasına ) görülürken, odunsu gövdeye sahip bitkilerde aynı zamanda enine kalınlaşma da gerçekleşir.
PDF DOSYASI İÇİN
