Enzimlerin etki ettiği maddeye substrat denir.
Enzimin, substratını tanıyan kısmıdır.
Protein kısımdaki aktif merkez kendine özgü bir şekle sahiptir.
Enzim substratına aktif merkezden geçici olarak bağlanır. Enzim biçim değiştirerek substratı sarmalar ve substrat – enzim bileşiği ( SE ) oluşur.
Enzimin etkisiyle, substrat ürüne dönüşür.
Ürünler serbest bırakılır.
Enzim eski şekline dönerek yeni bir substrata bağlanmaya hazır hale gelir.
Enzimlerle substratları arasındaki ilişki anahtar – kilit ilişkisine benzer.
Enzimler genellikle çift yönlü çalışır. Yani enzimlerin rol aldığı tepkimeler tersinirdir. (Bir enzim yürüttüğü reaksiyonu tersine de yürütebilir.)
Sindirim enzimleri bu genellemenin dışındadır.
Enzimler, hiçbir değişikliğe uğramadan reaksiyondan ayrılırlar. Bu nedenle aynı reaksiyon çeşidinde defalarca kullanılabilirler.
Yapısı bozulan enzimler parçalanır ve yenileri sentezlenir.
Enzimler hücrede takım halinde çalışırlar. Yani bir enzimin ürünü, başka bir enzimin substratı olabilir.
Takım halinde çalışan enzimlerin aktiviteleri geri besleme mekanizması ile denetlenir. Miktarı yeterli düzeye ulaşan son ürün, ilk enzime bağlanarak tepkimeyi durdurur. Bunason ürün inhibisyonu denir.
Hücrede son ürün tükendiğinde enzimler tekrar çalışmaya başlar.
Enzimler, aktif ya da inaktif olmalarına göre adlandırılır.
İnaktif enzimler subsratlarının ya da yürüttükleri ( katalizledikleri ) reaksiyonun sonuna getirilen– jen eki ile adlandırılırlar. ( pepsinojen, tripsinojen vb. şekilde )
Aktif enzimler ise subsratlarının ya da yürüttükleri ( katalizledikleri ) reaksiyonun sonuna getirilen–az eki ile adlandırılırlar. ( Oksidaz, maltaz, sukraz, lipaz, ribonükleaz vb. şekilde )
Enzimler, hücrede üretilir.
Hücre içinde ve dışında çalışırlar.
Yapay olarak üretilen enzimler de mevcuttur.
Vücutta hangi tip enzimlerin sentezleneceğinin bilgisi genlerde taşınır.
Genin yapısının bozulması o genin sentezlettiği enzimin oluşturulamaması sonucunu doğurur.
DNA, RNA ve ATP sentezinde görev alan enzimlerin sentezlenememesi hücrenin ölümüne sebep olur.
PDF DOSYASI İÇİN
