Yaprağın anatomik yapısında
epiderma,
mezofil ve
iletim demetleri
olmak üzere 3 kısım bulunur.
Epiderma
Yaprak epiderması genellikle bir sıra hücre halindedir.
Yaprağın alt ve üst yüzeyini örter.
Stomalar ve hücrelerin salgıladığı kütinden oluşmuş kütikula, yaprak epidermasının tipik oluşumlarıdır.
Epiderma, yaprakta yer yer stoma denen açıklıklarla kesintiye uğrar. Stoma sistemleri, bekçi hücreleri adı verilen özelleşmiş epidermis hücreleri tarafından kuşatılmış küçük açıklıklardır.
Stomaların yapraktaki miktarları, derinlikleri ve sıklık dereceleri bitkinin kazandığı ekolojik adaptasyonlara bağlı olarak farklılıklar gösterebilir. Genel olarak yaprakları su üstünde yüzen sucul bitkilerde stomalar yalnızca üst epidermiste bulunurken, su altında kalan yapraklarda stoma bulunmaz.
Kurakçıl bitkilerde ise stomalar çoğunlukla yaprağınalt epidermisinde içe doğru çökük halde girintiler yapar. Bu girintilerde bulunan çok sayıdaki tüy,stomaların etrafındaki hava akımını keserek bitkinin terlemeyle fazla su kaybını engeller.
Epiderma yaprakta hem koruyuculuk hem de destek vazifesi görür.
Mezofil
Yaprakta üst ve alt epidermis arasında kalan tabakadır.
Fotosentezle görevli hücreler bu kısma yerleşmiştir.
Mezofil tabakasını oluşturan hücreler 2 farklı şekilde olabilir.
Palizat Parankiması
Genellikle üst epidermisin altında yer alır.
Uzamış silindir şekilli hücrelere sahiptir.
Bir veya çok sıralı hücre tabakasına sahip olabilir.
Hücreleri çok fazla miktarda kloroplast ihtiva eder.
Hücreler arası boşlukları yok denecek kadar azdır.
Sünger Parankiması
Palizat parankimasının altında yer alır.
Hücrelerin enleri boylarına hemen hemen eşittir. ( izodiyametrik )
Palizat parankimasına göre kloroplastları az, hücreler arası boşlukları oldukça fazladır.
Stomalar sayesinde gerçekleşen gaz alışverişi ve terlemenin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi sünger parankimasının sahip olduğu geniş hücreler arası boşluklar sayesinde gerçekleşir.
İletim Demetleri
Yapraktaki iletim dokuları vasküler dokuları oluşturur.
İletim demeti elemanlarının dışı iletim parankiması hücrelerince kuşatılmıştır. (Demet kını)
Yaprakta ksilem palizat parankiması hücrelerine doğru, floem ise sünger parankiması hücrelerine doğru yerleşim gösterir.
Yapraklar asıl görevleri olan fotosentez ve terlemeden başka görevleri gerçekleştirmek üzere de özelleşebilirler. Bu şekilde değişime uğramış yapraklar şu şekilde sıralanabilir.
Depo yaprakları
Besin maddesi depo ederler.
Su depo yaprakları
Kurak ortam bitkilerinde su depolayan yapraklardır.
Diken yaprakları
Terlemeyi azaltmasının yanında koruyuculuk da yapan yapraklardır.
Sülük yapraklar
Tırmanıcı bitkilerde tutunmayı sağlayan yapraklardır.
Böcekkapan yaprakları
Azotça fakir topraklarda yaşayan bitkilerin yaprakları bu şekilde özelleşmişlerdir.
Vejetatif üreme yaprakları
Bazı bitkiler yaprakları üzerindeki ek tomurcuklar vasıtasıyla eşeyli üreme yapabilirler.
Çiçek yaprakları
Taç ve çanak yapraklarda bir çeşit yaprak metamorfozudur.