İnsan iskeletini oluşturan kemikler, uzun, kısa, yassı ve düzensiz şekilli olmak üzere 4 farklı grupta toplanmaktadır.
Uzun kemikler
İki ucu şişkin silindir şeklindeki kemiklerdir. Kol ve bacaklarda bulunur. Ön kol, dirsek, pazu, uyluk, kaval kemikleri bu gruba girer. Uzun kemiklerin ucundaki şişkin kısma baş, iki baş arasındaki bölgeye ise gövde denir.
Uzun kemiklerin baş kısmı, üzeri sıkı kemik doku ile kaplı olan süngerimsi kemik dokudan meydana gelmiştir. Bu dokunun boşluklarında kırmızı kemik iliği bulunur. Gövde kısmı ise sıkı kemik dokudan oluşmuştur. Uzun kemiklerin ortasında ise sarı kemik iliği bulunur.
Uzun kemiğin baş kısmı ile gövdesi arasında, kemiğin boyuna uzamasını sağlayan kıkırdak dokudan yapılmış büyüme bölgesi bulunur. Epifiz plağı olarak adlandırılan bu kıkırdak yapı 19 - 23 yaşından sonra kemikleşir ve kemiğin boyuna uzaması durur. İnsanlarda boydaki uzamanın sınırlı olmasının nedeni budur.
Kısa kemikler
Boy ve genişliği yaklaşık olarak birbirine eşit kemiklerdir. Şekil olarak farklı olmakla beraber, yapısal olarak yassı kemiklere benzerler. Dıştan içe doğru kemik zarı, sıkı ve süngerimsi kemik dokudan oluşur. Süngerimsi kemik dokunun içi kırmızı kemik iliği ile doludur. El ve ayak bileklerindeki kemikler bu gruba girer.
Yassı kemikler
Kalınlığı az olan kemiklerdir. Kafatası, kürek, kalça, kaburga kemikleri yassı kemiklerdir. Periostun altında sıkı kemik doku ve onun iç kısmında da içi kırmızı kemik iliği ile dolu olan süngerimsi kemik doku bulunur. Kısa kemiklerde olduğu gibi yassı kemiklerde de sarı ilik bulunmaz.
Düzensiz şekilli kemikler
Vücudun değişik bölgelerinde bulunan belirli bir şekli olmayan kemiklerdir. Omurlar ve bazı yüz kemikleri bu gruba dâhildir. Anatomik yapıları kısa ve yassı kemiklere benzer.
Doğumda yaklaşık 300 kadar olan fakat erginde 207 isimlendirilmiş kemiğin oluşturduğu, vücuda şeklini veren, iç organları koruyan ve kaslara tutunma yeri olan yapıya iskelet adı verilir.
İnsan iskeleti temel olarak 3 kısımda incelenir.
ü 22 kemikten oluşan Baş iskeleti
ü 65 kemikten oluşan Gövde iskeleti
ü 120 kemikten oluşan Üyeler iskeleti
Baş iskeleti
14 yüz kemiği ve 8 kafatası kemiği olmak üzere toplam 22 kemikten oluşmuştur. Kafatasında 1 alın, 1 art kafa, 1 temel, 1 kalbur, 2 yan kafa ve 2 şakak kemiği bulunurken, yüz iskeletinde 2 tırnakçık, 2 elmacık, 2 burun, 2 boynuzcuk, 2 üst çene, 2 damak, 1 sapan ve 1 altçene kemiği bulunur.
Gövde iskeleti
33 omurdan oluşan omurga, 1 göğüs kemiği, 24 kaburga, 4 kemikten oluşan omuz kemerleri ve 3 kemikten oluşan kalça kemerini barındıran gövde iskeleti toplamda 65 kemiğe sahiptir.
Boyundan kuyruk sokumuna kadar devam eden omurga, üstte art kafa kemiği ile, altta kalça kemikleri ve orta kısımda da kaburgalarla eklem yapar. Omurların ortalarında bulunan deliklerin üst üste gelmesiyle oluşan omurga kanalının içinde omurilik mevcuttur. ( 2. bel omuruna kadar ) Omurların yan yüzeylerindeki deliklerden omurilik sinirleri çıkar. İki omur arasında yastık vazifesi yapan kıkırdak disk bulunur.
Omurgayı oluşturan 33 omurdan 7 tanesi boyun, 12 tanesi sırt, 5 tanesi bel, 5 tanesi sağrı ve 4 tanesi kuyruk sokumuna aittir. Boyun omurlarından birincisine atlas, ikincisine eksen adı verilir. Atlas kafatası ile birleşmiş iken, eksen kemiğinin çıkıntısı atlas içerisine yerleşmiştir. Baş, eksen kemiği etrafından hareket eder.
Göğüs kemiği, göğsün ön kısmında üst tarafı geniş, yassı bir kemiktir.
Kaburga kemikleri 12 çift yassı kemik olup arkadan omurlara önden ise göğüs kemiğine bağlanmış kemiklerdir. Kaburga kemiklerinden ilk 7 çifti kıkırdak uçları ile kendilerine ait bağlanma noktalarından göğüs kemiğine bağlanmış iken 8 – 9 ve 10. çiftler birlikte 7. kaburga çiftine bağlanırlar. Uçları serbest halde bulunan 11 ve 12. çift kaburgalar yüzücü kaburgalar olarak adlandırılır.
Her bir omuz kemeri 1 köprücük ve 1 kürek kemiğinden oluşmaktadır. Köprücük kemikleri önden göğüs kemiğine arkadan ise kürek kemiğine bağlanmış vaziyettedir.
Kalça kemeri kalça, oturga ve çatı kemiklerinin birleşmesinden oluşur. Bu kemiklerin oluşturduğu boşluğa leğen boşluğu denir.
Üyeler iskeleti
Kol ve bacak kemiklerinde oluşur. Bir kolda 1 pazu, 1 önkol, 1 dirsek, 8 el bileği, 5 tarak ve 14 parmak kemiği bulunurken, bir bacakta 1 uyluk, 1 diz kapağı, 1 kaval, 1 baldır, 7 ayak bileği, 5 tarak ve 14 parmak kemiği bulunur.
Eklemler
Kemiklerin birbirleriyle birleşme yerlerine eklem denir. 3 çeşit eklem vardır.
Oynamaz eklemler
Kemikler arasında boşluk olmaksızın, testere gibi dişlerle birleşme ile ortaya çıkan eklem tipidir. Baş iskeletindeki kemiklerde ( alt çene kemiği hariç ) , sağrı ve kuyruk sokumu omurlarında görülür.
Yarı oynar eklemler
Omurgadaki eklemlerin örnek verilebileceği bu tip eklemde hareket sınırlıdır. Omurlar arasında kıkırdak diskler mevcuttur.
Oynar eklemler
Kol ve bacaklarda görülen eklemlerdir. Kürek kemiği ile pazu kemiği arasındaki veya kalça kemiği ile uyluk kemiği arasındaki eklemler hareketlidir. Kemiklerin eklem yapan yüzeylerinde hiyalin kıkırdaktan yapılmış eklem kıkırdağı mevcuttur. Bu kıkırdaklar basıncı azaltmaya yardımcı olur. Bu eklemlerde iki kemiğin ekleme katılan uçlarını bilezik gibi sarıp bir arada tutan eklem kapsülü mevcuttur.
Eklem kapsülü ile eklem arasında kalan boşluk eklem kapsülünün iç yüzeyini örten zarın ( sinovial zar ) salgıladığı sinovial sıvı ile dolu olup bu sıvı hareket esnasında eklem yüzeyindeki aşınmaları önler. Ligamentler ise kollojen lif içeriği yüksek bağ doku oluşumlarıdır.
DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ PDF 2 İÇİN TIKLAYINIZ
DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ PDF 3 İÇİN TIKLAYINIZ